Köşenin isminden de anlaşılacağı üzere benim işim top üstüne konuşmak. İyi hoş da temel bir takım kavramları, düşünce yapısını oturtmadan "bakın bu top pek leziz, buyrun alın" demek "twist and shout" çalarken çayda çıra oynamak gibi yakın alakalı bir yaklaşım olurdu herhal..
Neden dönderiyoruz da topu öyle atmaya çalışıyoruz?
Acep pin sayısının yanında bir de artistik puanlama mı yapılıyor yurtdışında? Hani mesela kim en çok döndürdü, kanaldan çevirdi, yok Hakkari üzerinden strike yaptı felan diyerekten.. Tabiki işin özü bu değil. Sitemizin "Bowling" bölümünde "neden strike olur" başlığı altında detaylı olarak anlatmaya çalıştığımız gibi pinler 2 araç tarafından devrilir. Şimdi bu ne demek. Hemen açıklayalım. Semih Saygınervari bir atış yapmadığınız sürece topun tüm pinlere çarparak devirmesi diye birşey sözkonusu değildir. Top bir kısım pinleri devirirken, devrilen pinler de geri kalan pinlere çarparak düşürürler. Bunun için önce en öndeki bir numaralı pini görmek şarttır. Bir numaralı pinin sağından yapılan girişlerde top 1-3-5-9 numaralı pinleri devirirken, sözkonusu pinlerde diğer arkadaşlarına omuz atarak düşürürler (şekiller). Soldan girişlerde ise 1-2-5-8 numaralı pinler top vasıtası ile yıkılır. Bu en doğru ve strike şansı en yüksek giriş şeklidir.
CATS (Bilgisayar Destekli İzleme Sistemi)
Peki neden ve nasıl belirlenmiş bu? Her yıl milyarlarca doların döndüğü, hem sportif hem de ticari anlamda rekabetin giderek arttığı bowling sporunda top ve diğer malzeme üreticileri, müşterilerine maksimum faydayı sağlamak ve daha başarılı olmalarını temin etmek için araştırma ve geliştirme işine de yüklü miktarlarda yatırım yapmaktadırlar. Bugün en çok faydalanılan sistemlerden birtanesi de CATS (Computer Aided Tracking System), yani bilgisayar destekli izleme sistemidir. Topun lane üzerine bırakıldığı andan pinlere çarptığı ana kadar her anını izleyen ve bilimsel analizini yapan bu sistem, en iyiye ulaşmaya çalışanlar için oldukça önemli bir avantajdır. Topun hangi açı ile nasıl döndüğü, ne süratte gittiği, lane üzerinde farklı noktalardaki sürtünme oranları gibi detaylı teknik veriler bu sistem ile elde edilerek analiz edilmektedir. Bu sistemin ortaya koyduğu verilere göre bir net strike noktası (perfect strike point) belirlenmiştir. Sağdan girişler için bir numaralı pinin merkezinden üç numaralı pine doğru 2,5 inch (6,35cm) uzaklığındaki nokta perfect strike point'tir. Topun bu noktaya ortalama 4 ila 6 derece açı ile girmesi durumunda strike oranı %100dür. Unutulmaması gereken bunun sadece tek bir nokta olduğudur. Bu noktadan yarım inch (1,27cm) yukarı veya aşağı girişlerde strike oranı %95'e düşer. %5 oranında 10 numaralı pinin kalması muhtemeldir (solaklar için 7 numara).Bir inchlik bir hata payında ise ( 2.54cm) strike oranı %65dir. Bu kadar küçük farklılıkları 18 metre mesafeden net olarak görme imkanımız yoktur. (faul çizgisi ile bir numaralı pin arasındaki mesafe 60 feet yani 18,28 metredir). Hatırlayın, "yahu bir-üçe girdi split kaldı" sözünü hepimiz defalarca kullanmışızdır.Ya da "nizami giriyor ama bu on numara hep ayakta" cümlesini sıklıkla kurmuşuzdur. İşte tüm bunların sebebi yukarıda açıklamaya çalıştığım bilimsel gerçeklerdir.
Strike şansının milimetrelere bağlı olduğu gerçeğini göz önünde tutarsak, doğru giriş açısına en yakın atışı yapmanın yolunun falsolu oynamak olduğunu açıkça görebiliriz. Falsolu atmadan Net Strike Noktasına minimum 4 ila 6 derece açı ile girmenin yolu aşağı yukarı 2 lane yan taraftan kendi pinlerinize doğru atış yapmak anlamına gelir ki bu da pratikte imkansızdır. (Teorik olarak gülle atma tekniğini kullanarak atabilirsiniz tabi, ona bişey diyemem!)
Pin Mix - Pin Action
Her zaman bu giriş açısını en doğru şekilde yakalamak mümkün olmayabilir. Malum 20 metre uzaklıktaki küçük bir noktadan bahsediyoruz. İşte o zaman ikinci bir faktör önem kazanmaktadır: Tur sayısı. Düz ve tursuz atılan toplar, çarptıkları zaman pinleri dikey olarak fırlattıkları halde, turlu giren toplar pinleri çevirerek, spin hareketi vererek fırlatırlar. Bu da bir pinin düşürmesi gereken diğer pinin tam üzerine gitmese de kıyısından köşesinden deyerek düşürme şansını arttırır. Buna "pin mix-pin action" denir. (Detaylı açıklama için lütfen sitemizin "bowling" bölümündeki "nasıl strike olur" başlığına bakınız.)
İşte tüm bu yukarıda saydığımız sebeplerden ötürü, bu sporun yapıldığı üst düzey platformlarda hep falsolu oyun tercih ediliyor. Özellikle son 10 yılda çekirdek ve yüzey teknolojisinde olağanüstü gelişmeler yaşanan bowling topları da falso olayını abartı durumuna getirdi denebilir. Eskiler yeni teknolojinin sporun öldürdüğüne inanır misal olarak. Derlerki sen topu doğru şekilde atmasan da, düzgün tur veremesen de zaten top dönüyor.. Tüfek icat oldu mertlik bozuldu gibi bişey anlayacağınız..
Genel olarak düz oyun ile ulaşılabilecek maksimum ortalama 180-185dir. İstatistiki olarak da bu kanıtlanmış bir durum malesef. Tabi burda yıllık, en az 150-200, hatta daha fazla oyun ortalamalarından bahsediyorum. Yoksa 6 oyun 1320 oynadığınız zaman bu sizin 220lik bir oyuncu olduğunuzu göstermez.
Taktir edersinizki 185 ortalama da artık bowlingin abc sini yaşamakta olan ülkemizde bile yavaş yavaş birşey ifade etmemeye başladı. Kaldı ki uluslararası platformda başarı şansı olmayan bir ortalama. Oysa falsolu oyunun limiti tamamen sizin çalışmanız, tekniğiniz ve yeteneğinizle alakalıdır.
Amaç bu sporu hem ferdi olarak hem de ülkece belirli bir seviyeye getirmek. Bu yüzden birbirimize sen şöyle oynuyorsun böyle oynuyorsun demeden önce çuvaldızı kendimize batırmamız gerekmekte. Bugün hala falsolu-düz gibi saçma sapan polemiklere giriliyorsa bu hepimizin ayıbıdır. Bu zırva tartışmada taraf olan sporcularımıza hitabediyorum, gülüp geçip olgunlukla yaklaşanlar için sözüm meclisten dışarıdır. Once kendini falsolu oynuyor gören arkadaşlar kendilerine bir bakacaklar. Acaba topu hasbel kader bir tur sayısı ile, gayet bozuk bir rotasyon ve release ile sağ çaprazdan 250km! hızla cebe yollayanların bu tarz bir eleştiri yapmaya hakları var mıdır? Veya top dönsün de nası dönerse dönsün diye şekilden şekile girip 5kmlik bir hızla lane'e top salıp, pin sesi duyana kadar bir cigara içenler bu polemiğe girebilirler mi?
Sevgili birkısım falsolu arkadaşlar; tek tük de olsa hala ülkemizde üst düzey rekabette düz oyuncuların bulunmasının sebebi biziz. Eğer bilimin bize verdiği hertürlü avantaja rağmen doğru tekniğe ulaşmak için çalışmıyor, araştırmıyor, antrenman yapmıyor, sadece yerimizi korumak için kör topal top oynuyorsak hiçbirimizin ağzını açıp tek kelime söylemeye hakkı yok. Pardon yani..
Madalyonun öteki yüzüne, birkısım düz oynayan sporcularımıza da bir çift söz edelim. Tüm dünyanın bilimsel gerçeklerle kanıtlayarak kabul ettiği bir oyun tekniğini tukaka, şov işi gibi gösterip "allah allah" diyerek bir numaraya top atmayı savunmanın da elle tutulur bir yanı yoktur. Biraz okuyalım, gözümüzü açıp dünyada olaylar nasıl oluyor anlamaya çalışalım. Dünya malesef bizim etrafımızda dönmüyor.
Her şart altında gelişmenin yolu araştırmaktan, öğrenmekten ve çok çalışmaktan geçer. Biz bilgiye çok aç bir toplum olmamıza rağmen bunun farkında olmamakta direnen milletlerdeniz maalesef. Statükoya devam eden, yeninin getirdiklerini kabul etmeyenler yeri geldiğinde bilime karşı bile direnirken, biraz bilgi sahibi olup yeniyi uygulama yolunda olanlar ise hemen kendilerini ayrıcalıklı bir kesim, sanki bir ruhban sınıfı gibi görmeye başlıyor ülkemizde. Sanırım camiamızda yaşadıklarımız da bunun küçük ölçekte bir örneği.
Biraz fazla dokundurarak yazmış olabilirim. Ama bu konular açıldığı zaman o kadar üzülüyorum ki anlatamam.
Falsolusu düzü, bizler bu sporun gelişmesi için çabalayan bir avuç insanız. Gözünün üstünde kaşın var diyerekten birbirimizi yiyeceğimize beyaz-zenci ayrımı yapmadan aynı yolun yolcusu olduğumuzu bir an evvel hatırlayalım lütfen. Nasıl oynuyorsak oynayalım hepimiz önce insan sonra sporcuyuz. Gerisi teknik bir tercihtir. Biz bir geçiş dönemindeyiz. Bilgimiz, tekniğimiz ve organizasyonumuz dünyayı yakalamaya başladığı zaman zaten belirli şeyler oturacaktır.
Sevgiyle kalın, bowlingle kalın
Ve Allahaşkına polemiksiz kalın..