B-TR ANA SAYFA
   ANA SAYFA   |   GERİ
Kanala Düşenler
Benimle Doğru Konuş! Bowling Dili Üzerine...


PAYLAŞ: 



"Oooof insaf artık" dedim kendi kendime… lig maçı gecesi oyunculardan bir tanesi kalabalık bir ekibin ortasında kaptırmış oyun anılarını anlatırken;

- Neydi şu arkadaki
- 7
- hah o şimdi ben atmak için sola geldim abi top sağdan kanala girdi 3 kere
- ya sen 10 dan bahsediyorsun
- yaa işte ne farkeder.. en arka sağdaki..
 

bu dialog biraz sonra iyice karıştı ve oyuncu 6 numaraya vurarak 2. Pini devirdiğini iddia etmeye başladı ki sonunda bunun bir 2-4-8 olduğu anlaşıldı…

Bu noktada birden farkına vardım ki 10 numarayı nasıl alacağını bilen bir oyuncunun nasıl olup da attığı pinin numarasını tam bilmediği ciddi bir mesele. Tam bu konuyu geliştirmekte olduğum "İçgüdülere dayanan Türk usulü bowling" teorimle açıklamaya çalışırken meselenin sadece bu olmadığını ve bunun varolmayan ya da standartları saptanmamış bir dil sorunu olmasından kaynaklandığını düşünmeye başladım. Bu oyuncunun derdi bilgi değil nasıl anlatacağını bilmemesiydi…

Türkiye'de bowling sporunun ciddi sorunlarından biri bowling terminolojisi ve/veya dili konusundaki uyumsuzluk ve hatta yanlışlar. Konu bir spor bile olsa o alanın dili eğer doğru bilinmezse iletişim olmayacağından ilerleme olmayacaktır. Bu yazıda bu konudaki en genel standartları ve terimleri kesinleştirmeye ve/veya bazı hataları anlatmaya çalışacağım. Umarım bundan sonra konuşurken bunları aynı anlamlarda kullanırız. Bu yazının gelişmiş bir versiyonu daha sonra bu sitede "Resimli Bowling Sözlüğü" adında yer alacak. Aşağıda sıralanan temel terimler sizlere bowling jargonu olarak bir altyapı oluşturacaktır.

Lane (hat)

Bu belki yurdumuzda en yanlış bilinen/söylenen kelime. Sık sık "line" olarak yazılıp "layn" okunan "çizgi" manasına gelen kelime ile karışıyor. Oysa lane "leyn" şeklinde okunur ve "dar geçit, ara uzun geçit, tanımlanmış ara geçiş alanı" manasına gelir. Lane (leyn) kelimesini "line (layn)" olarak okumak başka bir anlama geldiği için yanlıştır. Bu kelime ya "leyn" olarak okunmalı ya da "hat, kulvar" vs. gibi Türkçesi kullanılmalıdır. Bu konu gerçekten özellikle yurtdışından gelenlerin yanında filan ciddi sorun çıkarıyor. Memleket olarak HSBC Bankasını, Turkcell'i, GPRSLand'i, Ceproam gibi garip terimleri telaffuz edebildiğimize göre bowlingin şu garip lane (leyn) lafını da doğru telaffuz edebiliriz diye düşünüyorum.

Pin Numaraları:

Bowling'de pinler aşağıdaki gibi numaralandırılır. Ve konuşulurken bu numaralara referans verilir. "6-10 kaldı kaçırdım" "7-10 split kalması", "4'ü ince görmek", "4-7-9 için nasıl atıyorsun?" vs. gibi (solak oyuncular bazen aynısını bazen de bu serinin tam tersini kullanır, ben onlara genel diyalogları rahat izlemeleri için bu sıralamayı kullanmalarını tavsiye ederim).

 

Gerek bu internet sitesinde gerek tüm bowling kitaplarında bu oyunun bu numaralama sistemi ile konuşulduğunu göreceksiniz. Düzgün bowling konuşulan bir ortamda "en arkadan üçüncü", "şu soldakiler" gibi terimlerin pek karşılığı yoktur. Kısaca bu numaralama sistemini kesin öğrenmek zorundasınız.

Benim gibi "pekiyi kardeşim kim bulmuş bu numaraları" gibi her hususta meraklı iseniz, Parker Bohn kitabında (Bowling - How to Master the Game) bu numaralama sisteminin tarihçesinde bahsediyor. Anlatılana göre bu fikir 1890 yılında New York Sun Gazetesine gelen bir mektubun yayınlanması ile başlıyor. Brooklyn Ivanhoe Bowling Kulübü'nden William Sielken, otomatik makinelerin olmadığı o zamanlarda pinboy denilen ve her atıştan sonra pinleri dizen çocuklara hangilerini dikeceklerini vs. yi anlatmak için yana yakıla bir çözüm arayışı içinde bu fikri öneriyor ve mektubu yazıyor. Bunu o yıllarda ilk Academy Alleys denilen salon kullanıyor ve sonra itiş kakış kabul görüyör (yani öyle herkes aaa ne şahane hemen yapalım dememiş).

Pin Mix - Pin Action

Bu kelime topun pinlere vurmasıyla pinler arasında oluşan hareket için kulllanılır ama aslında hafif Avrupa İngilizcesi ile üretilmiş referanslarda yer almayan bir deyimdir. Doğrusu "pin action" (pin ekşın) dır.

Board

Board (bord) - Türkçe'de çıta - ahşap approach ve lane'lerin üretiminde kullanılan 1 inch enindeki tahta parçalara denir. Sentetik lane'ler üzerinde de baskı olarak bu çıtaları görebilirsiniz. Bir lanede 39 çıta vardır. Bowling oyunu çıtalar üzerinden yapılan hesaplamalarla oynanır. Örneğin 24. çıtada durup 12. çıtaya atmak gibi...

Pocket

Pocket (pakıt) - Türkçe'de "cep" - sağdan atış yapanlar için topun 1. ve 3. pinlere çarparak (yaklaşık 17. çıta üzerinden) girmesine denir. Solaklar için cep 1. ve 2. pinlerden girmesidir.

Frame

Frame (freym) kelimesi için genellikle kutu, çerçeve, vs. gibi deyimler kullanılıyor. Bir bowling oyunu 10 frame'den oluşur. Her frame de 2 atış hakkı vardır. Frame'de strike veya spare yapmaya o frame'i kapatmak denir (mesela tüm framlerde spare strike varsa "vayy hepsi kapalı iyi oyun" denilebilir). Eğer framede spare veya strike yapamazsanız o frame için "açık" denir. Açık frameler bowling aleminde "miss" (kaçırmak) olarak ta geçer (Oyunda 3 missim var olmasa kesin ilk 8 deydim gibi dialoglarda kullanılır). 10. frame'de spare veya strike yaparsanız bir atış hakkınız daha olur.

Strike

Strike (strayk) ilk atışta 10 pinin devrilmesine verilen addır (X ile gösterilir). Strike olduktan sonra diğer frame'e geçersiniz. Puanlama için bowling oyunu sayfasına bakabilirsiniz.



Spare

Spare (speyr) ilk atışta devrilmeyen pinlerin tamamının ikinci atışta devrilmesidir (/ ile gösterilir). Puanlama için bowling oyunu sayfasına bakabilirsiniz.



Split

Split (siplit) yapılan atış sonunda 1. pinin devrildiği ve kalan pinlerin birbirinden en az bir pin ayrı kalması durumudur. Genellikle alması zor pozisyonlardır.



Turkey

Turkey (törkiy) ardarda 3 strike yapılmasıdır.

Brooklyn

Sağdan oynayan oyuncular için topun 1-3 cep yerine 1-2 den girmesine denilir. Solaklar için 1-3 den girmesine de Jersey denildiği söyleniyor.

Handicap

Handicap (hendikep) sistemi bowling oyununda ortalaması yüksek oyuncularla daha düşük ortalamalı oyuncuların beraber yarışabilmeleri için oyunculara belli bir oranda ek puan verilmesidir. Bu verilecek puan o oyuncunun ortalaması ile saptanan tavan puan arasındaki farkın saptanmış bir yüzde ile çarpılmasıdır. Örneğin bir handicap ligde tavan skoru 200 olsun, handicap yüzdesi ise %80 olsun, oyuncunun o haftaki ortalaması 150 ise o hafta alacağı handicap puanı : 200-150 = 50 x .80 = 40 olacaktır.

Scratch

(sikreç) Yapılacak karşılaşmada skorların handicap sistemine göre değil doğrudan herkesin devirdiği pin sayısına göre değerlendirilmesidir.

Bunlar sık sık kullanılan bowling terimlerine bir giriş olarak kabul edilmelidir. Merak ettiğiniz başka kelimeler ve kavramlar varsa onları da açıklayabilirim.

Önder Gürkan