Herkese merhabalar,
Bir önceki yazımda sizlere, “bowlingde antrenöre ihtiyaç olur mu?”, “Bu antrenörler ne işe yarar?” gibi soruların cevaplarını vermeye çalıştım, şimdi de bowling’in hatta diğer sporların da içinde bulunan veya bulunması muhtemel antrenör tiplerinden bahsedeceğim.
Bir kişi mesleğini uygularken profesyonel bir tutum göstermekle birlikte, uygulamaya kişilik özelliklerini de yansıtır. Önemli olan bu özellikleri en düşük düzeyde yansıtmasıdır. Genel olarak daha çok görülen antreenör tipleri ve özellikleri şunlardır:
1. Aşırı disiplinli ve otoriter antrenörler
Bu tipteki antrenörler genellikle aşırı kuralcı, katı ve önyargılıdır. Sporcularını güdülemede korkuyu kullanır. Antremanda da katı, eleştiricidir. Sıcak davranışları nadiren gösterir. Başarı için katı bir disiplin gerekliliğine inanır. Böyle bir antrenörün sporcuları/takımı disiplinli, yeterli kondisyonda, iyi organize olmuş, saldırgan ve başarılıdır.
Bu tip antrenörler genellikle sporcuları tarafından pek sevilmez, başarısızlıkta sporcu/takım çözülür, yaratıcılık pek görülmez, sporcular aşırı yorulur; bu tip antrenörler gergin bir ortama neden olurlar.(1)
2. Demokratik antrenörler
Bu tip antrenörler sporcular arasında sevilir. Aralarındaki ilişki sevgi ve saygı temelindedir. Kuralların uygulanmasında korku değil, benimseme geçerlidir. Bu tip antrenörler sporcuların sorunlarıyla yakından ilgilenir, dostça yaklaşır; olmulu yönleri destekler; çalışma programını sporcularla birlikte yapar; herkesin söz hakkı vardır.
Böyle bir antrenörün çalıştırdığı takımlarda sporcular arasında kaynaşma sağlanır, rahat bir ortam vardır.Sporcular antrenöre güvenir, onu her zaman yardıma hazır olduğunu, adil davranacağını bilir. Sağlanan rahat ortam sebebi ile sporcular başarılı olur.
Bu tip yönetimde antrenör zayıf görülebilir, antrenörün dostça yaklaşımı kötüye kullanılabilir. Sorunlu sporcuları ele almada yetersizlik görülebilir. (1)
3. Gergin ve hareketli antrenörler
Bu tip antrenörler aşırı gergin, huzursuzdur. Kolay kolay tatmin olmazlar. Çalışmalar için çok zaman harcarlar, her şeyle kendileri uğraşırlar. Spor bilgileri tam olmakla birlikte, telaşlı ve alıngandırlar. Bu özellik sporcularına da yansır.
Bu tipte bir antrenörün çalıştırdığı takım her zaman yarışmaya hazırdır. Antrenör sporcudan daha çok çalışır, bu nedenle sporcu da kendini beğendirmek için çok çalışır.
Bu tip antrenörle çalışmanın olumsuz etkileri arasında çok çalışmaktan dolayı bitkinlikve sürantreman (fiziksel ve zihinsel yorgunluktan kaynaklanan performans kaybı) görülmesi, sprocuların gergin ortamdan dolayı yılgınlık yaşamaları, bazı sporcuların isteksizleşmesi sayılabilir. (1)
4. Çalışkan ve yenilikçi antrenörler
Bu tipteki antrenörler ciddi, mantıklı, azimlidir. Mesleklerini severler ve yaptıkları işi ciddiye alırlar. Sporcularına ve çevrelerine güven verici ve inandırıcıdırlar. Geliştirilen yeni teknikleri ve ortaya konan bilgileri yakından izlerler. Bu yenilikleri öğrenip sporcularıyla paylaşır ve uygulamaya çalışırlar. Yarışma öncesinde rakiplerini iyi incelerler.
Bu tipteki antrenörler iyi çalışma programları yaparlar, bunu yaparken sporcuların görüşlerini de alırlar. Böylece sporcuların güvenini kazanırlar. Sürekli olarak yeni teknikleri deneyerek başarıya ulaşmaya çalışırlar. Genelde işe çok zaman ayırdıkları için kimi zaman sporcularıyla sıcak ilişkiler kurmakta güçlük çekerler. İlişkilerinde mantık ön planda olduğu için soğuk görünürler. Takımlarını/sporcularını heyecanlandırıp coşturamazlar. (1)
5. Gevşek antrenörler
Genel olarak ciddi görünmekle birlikte, güven verici değillerdir; gerçekte aşırı rahattırlar. Belirli bir programları yoktur. Her şeyin kontrolleri altında olduğu izlenimini yaratmaya çalışırlar. Sporculara hiçbir konuda baskı yapmazlar, herkesin söz hakkı vardır, fakat sorunların çözümünde ilerleme sağlanamaz.
Bu tipteki antrenörler çalışan sporcular herhangi bir baskı hissetmezler. Sporcular kendilerini büyük bir özgürlük içinde hissederler. Her tür sorun rahatça konuşulur.
Böyle antrenörler takım içinde ve sporcusuna karşı otorite sağlayamazlar, disiplinsizlik vardır. Antrenör spor konusunda yetersiz görülür. Çalışmalar plansız, sporcuların performansı yetersizdir. Antrenör sporcularını güdülemede yetersizdir ve yarışmalarda başarılı sonuçlar alınamaz. (1)
Ülkemizde özellikle bowling sporu ile ilgilenen insanların çoğu bu işi amatörce ve/veya hobi olarak yürüttüğü için antrenör edinmek yerine kendi bilgileri/kaynakları ile hareket etmek istemektedirler. Genel olarak şartlarımıza bakınca da bu çok doğal görünmektedir.
Bu yazının amacı, bowlingi bir spor olarak görüp ona göre hareket etmek isteyenlere seçeceği veya şu anda var olan antrenörü hakkında genel olarak, yazdığım tanımların ışığında bir miktar bilgi vermektir. Böylelikle nasıl bir antrenörle çalışmak istediğinize karar verebilir veya antrenörünüzün özelliklerine göre beklentinizi belirleyebilir ve elde edeceğiniz sonuçları az çok görebilirsiniz.
Bu işe gönül verenler doğru bilgi, uygulamaları öğrenmek ve gelişmek için mutlaka antrenörle çalışmalıdırlar, en azından belirli sürelerde. Burada dikkat edilmesi gereken diğer konu antrenörü seçerken etkili olacak kriterlerdir. Bu kriterleri de yazıda bahsi geçen antrenör tipleri ve özelliklerine göre ortaya çıkartabilirsiniz.
Yazıdaki tanımlara uyan antrenörler az da olsa daha önce oldu ülkemizde, bundan sonra da olacaklardır. İnşaallah ilerleyen zamanda mümkün olduğunca çok olsunlar da biz seçelim aralarından.
Sizin antrenörünüz hangisi ? (veya olacak?)
Tolga Özoğluuntur
(1) Prof.Dr. Orhan Doğan’ın Spor Psikolojisi (2005) adlı kitabından alınmıştır.