Açıları Kurcalamak...
Bir bowling oyuncusunun ekipmanı ile ilgili vereceği en radikal kararlardan birisi.
Delimle ilgili olarak bir oyuncunun "Acaba ?" sorusunu muhtemelen en çok sorguladığı alan. Pek çok parmak yarasının doğrudan (delim hatası) yada dolaylı (oyuncu hatası) olarak nedeni.
Yada sadece kediyi öldüren merak, sadece "Biraz kurcalasam acaba daha iyi olur mu?" sorusuna cevap :)
Bu yazıyı okuyacak ve hatta deneyecek arkadaşları baştan uyarayım, açıları kurcalamak derin sularda yüzmektir ve riskleri fazladır.
Yine de illa ki başını derde sokmayı isteyen oyuncular için ben konuyu anlatayım en azından neresini kurcalayacaklarına ve olası sonuçlarına ilişkin önceden bilgileri olsun :)
Toptaki herhangi bir açıyı kurcalamadan önce elinizde hiçbir sorunu olmayan bir top olması gerekir. Zaten bir sorunu olsa bunun adı kurcalamak olmazdı :) Düzeltmek yada tamir etmek derdik o zaman. Ama kurcalamak deyince illaki ortada rahatsızlığı olmayan bir obje olacak ve bir de onunla yetinmeyen bir rahatsız kişi olacak :)
Öncelikle elinize göre doğru delinmiş bir top olacak, yani span i, elinizin esnekliği, parmak boyu ve parmak nemlilik durumu ile uyumlu ileri-geri açıları olan, elinizin kavrayışına göre sağ sol açıları doğru olan bir başmak deliği ile, orta-yüzük parmak esnekliği ve yönlerine uygun olan açılardaki parmak deliklerine sahip, vs vs bir topunuz olacak.
Sonra da bu topun üzerindeki deliklerde değiştirebileceğimiz temel açı tipleri olacak, ki bunlar;
- İleri-Geri Açılar (reverse pitches / forward pitches)
- Yana doğru açılar (lateral pitches)
- Oval başparmak deliği açısı
(Önemli not: Yazıdaki açıları sağ elini kullanan bir oyuncu için anlattım, solak arkadaşların sağ-sol açılarda simetriğini düşünmeleri lazım, her cümlede "sağ elini kullanan bir oyuncu için sol açı, sol elini kullanan bir oyuncu için sağ açı, ....." vs şeklinde gereksiz uzatmalar yapmayayım :) )
İleri-Geri açılar:
İlk olarak akla gelen aksiyom topun başparmaktan daha rahat çıkması için geri açının arttırılmasıdır. Bu doğru bir söylemdir, ne kadar ters açı verirseniz, başparmak o kadar rahat çıkar ama bunun da bir götürüsü vardır. Bu durumda topun elinizden fırlamaması ya da düşmemesi için topu daha çok sıkmak zorunda kalırsınız. Daha çok sıkarsanız sırasıyla önkol, üst kol, göğüs, ve son olarak da bacaklar işin içine girer ve serbest salınım bir hayal olur. Bu da oyununuza verebileceğiniz en büyük zarardır.
Son trendlere baktığımızda gün geçtikce daha çok ileri açı (yada daha az geri açı) kullanılmaya başlandığını görüyoruz. Bu özellikle ileri seviyedeki oyuncularda daha çok görülüyor, çünkü seviye ilerledikçe bir oyuncunun başparmağını toptan kurtarmak gibi bir derdi kalmıyor çünkü bu meseleyi zaten halletmiş oluyor. İlerleyen seviye ile ortaya çıkan yeni ihtiyaç topa daha çok tutunabilmek. (hold onto the ball). Bunun da tek yolu var, mümkün olduğunca az kas gücü kullanarak ve haliyle mümkün olan en fazla serbestliği top salınımına uygulayarak topun altında kalabilmek.
Peki bu ileri seviye oyuncular neden kas gücü kullanmadan topa daha fazla tutunmak istiyorlar ? Cevap basit, geçen yazımda belirttiğim üzere parmaklar ile topa verilen yukarı doğru haraket yeni nesil toplarda başa dert açıyor. (Bunu atlayan arkadaşlar lütfen bir önceki yazımı okusunlar.) Bundan kurtulmanın yolu da "Flat Spot" olarak tabir ettiğimiz, topun bir yandan ileri doğru giderken ve aynı zamanda da başparmaktan kurtulurken, hatta değene kadar yere paralel olarak kat ettiği mesafeyi uzatabilmek. İşte bu yatay mesafeyi daha fazla uzatabilmek için başparmağın topun içinde kaldığı süreyi uzatmak için ileri açı uygulanıyor ve aynı şekilde parmak ile topu yukarı doğru çekmek yerine, flat spot un sonunda hatta doğru besleyebilmek için orta ve yüzük parmak deliklerindeki geri açıları arttırıyorlar.
Peki güzel de bunun sınırı neresidir diye soracaksınız. Bunun sınırı her oyuncu için farklıdır ama temel prensip elin esnekliğidir.
Teorik olarak eliniz ne kadar esnek ise o ölçüde ileri açıyı yada daha az geri açıyı tolere eder. Pratik olarak baktığınızda ise en doğru yol, gittikçe ters açıyı azar azar azaltmak ve bunu yaparken de her açı değişikliğinde topu daha az sıkmaya yönelik idman yapmak. Örneğin her seferinde 1/16 lık ileri açı vermek ve ne zaman artık kolunuzu serbest de bıraksanız top elinize takılıyor, o zaman 1 adım geri gelmek şeklinde kendi sınırınıza ulaşabilirsiniz.
Tabi bunu yaparken 1:2 oranınnda span i de azaltmanız gerektiğini unutmayın. Yani teorik olarak her 1/16 ileri açı verdiğinizde 1/8 oranında span i kısaltmanız gerekir ama bunu yaparken ezbere değil, elinizin esnekliğini göz önünde bulundurmanız lazım. Mesela 3/16 ileri açı vermenize rağmen elinizin esnek yapısı nedeniyle sadece 1/16 span azaltmak sizi kurtarıyor olabilir.
Lateral açılar:
Öncelikle nispeten daha kolay bir konu olan orta ve yüzük parmak açılarını ele alalım. Bu iki deliğin açısı temel olarak oyuncunun tutuş rahatlığının sağlanmasını amaçlar. Dikkat edilecek nokta açılar arasında en az 5/8 inch lik bir fark olmalıdır ki delikler dipte birleşmesin. (dikkat; istisnalar kaideyi bozmaz). Bu iki parmağın yatay olarak esneklikleri başparmağa kıyasla çok daha az esnek olduğundan küçük hatalar bile büyük rahatsızlıklara yol açabilir.
Bunun dışında bu iki deliğin açılarının başparmak deliğinin açısı ile birlikte kombine olarak kullanılması durumu vardır ki bu biraz daha incelikli bir konudur. Temel mantığını verip geçeceğim, tüm parmak deliklerinin açışını topyekun sağa veya sola doğru kaydırarak topun ağırlığını da bağlantılı olarak avuç içimizin sağına veya soluna doğru kaydırabiliriz. Ağırlık merkezini işaret parmağı tarafına kaydırdığımızda ileri dönüşü (forward roll) diğer tarafa kaydırdığımızda da yan dönüşü (side roll) desteklemiş oluruz.
Gelelim başparmak deliğinin yan açılarına. Normal olarak başparmağın yan açısı topun elden nasıl çıktığını daha doğrusu elimizin (top tam elimizden çıkarken) doğal bir hareket ile kendiliğinden topun ne kadar yanına döndüğünü belirler. Deliğe ne kadar sağa doğru açı verirseniz başparmak içeride daha uzun süre kalır ve eliniz daha çok topun çevresinden dolaşır. Ne kadar sola doğru giderseniz de haliyle tam tersi olarak başparmak daha erken kurtulur ve el topun çevresinden daha az döner. Dolayısıyla sağa doğru açıyı arttırdıkca daha çok side roll verebilir ve axis rotasyonu arttırabilirsiniz; sola doğru gittikce de daha çok forward roll verebilir, axis rotasyonu azaltabilirsiniz.
Tabi bu işin püf noktası bunu yaparken serbest ve en az kas kuvveti kullanacağınız kombinasyonun dışına çıkmamaktır. Örneğin topun daha fazla yanına dönmek için sağ açıyı arttırdıkça bir süre sora başparmağını takılmaya başlayacak ve elinizi topun üzerine doğru döndürmeye başlayacaksınız ve sonuc olarak da tavuk kanadı olarak tercüme etiğimiz (chicken winging) duruma düşeceksiniz. Ya da tersi olarak top elinizden daha rahat kurtulsun diye sola doğru açı verdikçe bir süre sonra top elinizden düşmeye başlayacaktır.
Yine modern bowling oyunu çerçevesindeki trende baktığımızda sağa doğru açıların da tıpkı geri açılar gibi azalmakta olduğunu görüyoruz. Yine temel amaç topun elden temiz bir şekilde çıkması ve aynı zamanda da serbest salınımın korunması.
Normal olarak pekçok sağlak oyuncu için temel açı 1/8 sağ açıdır. Bu açı elin gerektiği şekilde topun yanına doğru dönmesini sağlar, ama bunun dışındaki denemeler size kalmış. İlla bir deneme yapacaksınız bu denemeyi sol tarafa doğru 1/16 lık açılar şeklinde yapmanızı ve ne zaman ki top elden çok erken düşmeye başlayınca son 1/16 yı geri almanızı tavsiye ederim.
Bir de insan yaşlandıkça eklemlerinin esnekliği de azalır, bu gibi durumlar artık yaş kemale erdikçe sol a doğru açıyı arttırmak yada diğer bir değişle sağa doğru olan açıyı azaltmak gerektiğini hatırlayalım.
Oval deliğin açısı:
Çok fazla top delici ve oyuncu tarafında bilinmese yada dikkate alınmasa da axis rotasyonu değiştiren bir diğer açı da oval delinmiş başparmak deliğinin dikeylik ve yataylık açısıdır. (Her başparmak deliği oval olacak diye bir kuralımız yok, sadece oval delikler için bu konuyu hatırlatıyorum). Bu açı da aynı başparmak deliğinin sağ-sol açıları gibi çalışır. Parmağın topdan ne kadar çabuk kurtulacağını ve buna bağlı olarak elin topun yanına doğru doğal dönüşünü etkiler. Oval delik açısını dikleştirmek daha fazla side roll ve axis rotasyon (delik açısını sağa doğru arttırmakta olduğu gibi), yatıklaştırmak ise daha fazla forward roll ve daha az axis rotasyona neden olur. (delik açısını sola doğru arttırmakta olduğu gibi.)
Delik açılarıyla ilgili olarak yapacağınız değişiklikler için yukarıdaki bilgiler doğrultusunda hareket edebilirsiniz. Şahsi fikrim olarak işin kolayına kaçmak için delik açılarıyla oynamayın. Eğer axis rotasyonunuzu arttırmak istiyorsanız bunu release idmanı yaparak sağlamaya çalışın, hemen başparmakta sağa doğru açıyı arttırma yönüne gitmeyin.
Açılarla oynamaktaki bana göre en temel gerekçe top salımını serbestleştirmek ve kas gücünü azaltmak amacı olmalıdır. Yani bu tür bir açı değişikliğinin sizin atışınızı daha fazla rahatlatacağını düşünüyorsanız deneyin. Bu durumda bile ekipmandan önce idmana ağırlık verip tenik sınırınıza ulaştığınıza emin olun.