Neden bilmiyorum ama eski alışkanlık hala idman demeyi seviyorum bu eyleme (İbrahim Kutluay reklamının bir ilgisi yok yani). Yoo yaşım da o kadar olmadı (33) ama idman bana daha havalı geliyor. Neyse neticede uğraştığınız sporda ilerlemek için belli bir program dahilinde gerek teknik gerek taktik çalışmalar grubundan söz ediyorum.
Şüphesiz ki bowling de her sporda olduğu gibi ekstra çalışma isteyen bir spor. Oyunun presibinin tamamen rahat, uyumlu ve akıcı bir hareketi defalarca tekrarlamak üzerine kurulu olduğunu hatırlarsak ciddi bir idman/antrenman ihtiyacı ortaya çıkıyor.
Bowling oyununu ilgilendiren iki tip antrenman var. Birincisi bir kondisyon merkezinde v.s. de yapılabilecek, vücudunuzu bu spora hazırlayacak kondisyon-ağırlık çalışmaları, diğeri ise salonda yapılacak teknik ve taktik çalışmalar.
Birinci grup hakkında çalışılacak en önemli merkezlerin bilek-kol bölgesi, sırt ve bacaklar olduğunu söyleyerek geçeceğim. Bu konuda detaylı bilgileri diğer yazıda yazacağım. Ama en önemlisi bacaklarınızı sağlam tutmanızda fayda var, bu konuda kendinizi yavaş yavaş hazırlayabilirsiniz.
Salonda teknik taktik çalışmaya gelince bu yazıda yapılabilecek idman önerileri yerine bu tip bir idmana genel yaklaşım konusuna değinmek istiyorum.
Ben salonlarda kendi kendine egzersiz yapan oyuncuları görünce genellikle aynı sendromu görüyorum: ard arda atışlar yapan, aklı skorlarında olan, strike olmadığında kendini yerden yere atan, sparelere pek tenezzül etmeyen sigara-yiyecek-içecek-cep telefonu ortamında çalışan insanlar. Bu model çalışma yapanlar genellikle akşam saatlerinde bu egzersizleri yaparlar. O kadar çok oyun oynarlar ki elleri parçalanır, sakatlanırlar ama durmadan oynarlar, oynarlar, oynarlar.
Peki bir işe yarar mı bu yaklaşım? Zannetmiyorum - hele uzun vadede hiç zannetmiyorum.
Thomas Kouros'a göre bir kişininin bowling oynama maharetinin %80i öğrenilerek sağlanıyor. Yani "yetenek", "doğuştan bowlingci olma" kavramları pek bu spora ait özellikler değil. Zaten dünya ve Avrupa sıralamalarında derece yapan oyunculara bir bakın aralarında 2 senelik oyuncu kaç tane vardır? 10-15 seneden az bir bowling geçmişi bulmak pek zor. Neden ? Şundan;
- Bowling'in temeli olan zamanlamanın doğru yapılması tamamen hareketlerin ve beyin-kas koordinasyonunun doğru çalışması ile mümkündür. Zamanlamanız bozulduysa hata sizdedir zamanlamanızda değil. Doğru zamanlama doğru teknik ile, doğru teknik ise ciddi çalışma ile kazanılır.
- Göz-kas-el uyumu ve dolayısı ile atışlardaki doğruluk/kesinlik (accuracy) herkesde değişiktir. Bunda bir başarı sağlanması da ciddi uzun çalışmalar gerektirir.
- Başarılı, rahat ve tekrarlanabilir bir bowling atışı %85 bilinçaltıyla otomatik yapılır (arabada gaz-debriyaj kullanmak gibi). Bir atış hareketinin tamamen bilinçaltına geçmesi uzun ve planlı çalışmalar gerektirir.
- Tüm bunları yönlendirecek akıl yapısı, taktik ve planlama ise tecrübe ile gelişir. Her lane durumunda ne yapılabileceği, değişik karşılaşma ortamlarında kafaca sağlam kalabilmek (mental game) ve konsantre olabilmek, kendini idare edebilmek, vs. konuları ise vücut kadar beynin de egzersiz yapmasını gerektirir.
Neticede bu örnekleri arttırmak mümkün ama durumu netleştirmek için "öğrenme eğrisi" üzerinden konuşabiliriz.
I. AŞAMA: (Bilinçsiz, Farkında Olmadan - Yetersiz / Unconscious - Incompetence)
Kişilerin bir eylemi gerçekleştirirken hem ne yapacaklarını bilmedikleri hem de yaptıklarının doğru mu yanlış mı olduğunu bilmedikleri aşamadır. Dolayısı ile bu aşamada bir işi yapamadan yapan kişi o işi yapamadığını bilmiyordur dolayısı ile bir meselesi yoktur. Buna güzel bir örnek salonlara gelen normal müşteriler verilebilir. Bu oyuncuların sadece topun karşı taraftaki pinlere atılacağı kadar bir fikirleri vardır ve bir şekilde topu o yana doğru atmaya çalışırlar. Topu nasıl tuttuğu, nasıl attığı atarken vücudunun ne şekile girdiği, vs. gibi konuların farkında değildir, dolayısı ile bu oyuncular bir spare veya strike'a bile çok mutlu olurlar ve hayatlarında bowling henüz bir "tatlı bela" olarak yer almamıştır. Kendilerinden güvenli bir şekilde o günün keyfini çıkarırlar.
II. AŞAMA: (Bilinçli - Yetersiz / Conscious - Incompetence)
Bu aşama "acı" aşamasıdır. Hangi konuda olursa olsun kişiler o konuda aslında hiçbirşey bilmediklerini, hataları olduğunu ve önlerinde uzun bir yol olduğunu farkederler ve genellikle kendilerine olan güvenini ve inancını yitirirler. Bu gerçekten acılı bir süreçtir. Hem ne kadar az şey bildiğinizi farkedersiniz hem de ne yapacağınız konusunda bir fikriniz yoktur. Çevrenizdeki herkes size çok yetenekli ve başarılı gelmeye başlar. Dikkat edilecek ve öğrenilecek pek çok konu vardır. İşte en çok öğrenilen aşama bu aşamadır. Bu genellikle oyuncuların bildiğini düşündükleri diğer oyuncularla tanıştıkları, varsa kursa katıldıkları, ilk toplarını aldıkları ve genellikle her fırsat bulduklarında salona koşup bol bol para harcadıkları zor bir dönemdir. Bu aşamada oyuncular öğrenmeye başladıklarında zayıf ve güçlü yönlerini farketmeye, diğer oyuncuları analiz etmeye, kendilerine göre stratejiler geliştirmeye başlarlar.
III. AŞAMA: (Bilinçli - Yeterli / Conscious - Competence)
Bu aşamada kişiler artık beyinleri ile yaptıkları arasında bir uyum sağlarlar. Yoğun çalışma ve egzersizler artık sevilen, yapılmadıkça rahatsızlık veren hayatın parçaları haline gelir. Kendilerini iyi oyuncular olarak hissederler ve bu kendilerine güven verir, bir önceki aşamada yitirdikleri kendilerine olan güvenlerini kazanırlar. Dışarıdan iyi oyuncu olarak kabul edilmeye başlarlar ama onlar kendi eksiklerinin ve hatalarının farkındadırlar ve bunu düzeltecek bilgiye veya bu bilgiye ulaşma şansına sahiptirler. Yaptıkları eylemi, sorunlarını daha iyi teşhis edebilir, problemi tanımlayabilirler. Ne kadar öğrendiklerini, ne kadar öğrenmeleri gerektiğini bilirler. Bu aşamada bowling oyuncuları artık makul bir averaj yakarlar ve en kötü günlerinde bile tecrübeleri ile kendilerini toparlayabilirler. Sporun derinliklerini araştırıp teknik ve taktiklerinde ince ayarlar yapabilirler. Bu deneme dönemlerinde bazı form düşüklükleri olabilir ama öğrenme süreci hızlandığından çabuk öğrenebilir ve/veya vazgeçebilirler. Bu aşamada oyuncular yapacakları ile düşünsel olarak çok fazla ilgilenirler. Ne yapacaklarını nasıl yapacaklarını, topu öylemi tutsam böyle mi atsam diye çok fazla düşünürler. Bu da bazen "analizden paraliz" dediğimiz kilitlenmelere/dağılmalara yol açabilir (paralysis by analysis). Neticede başarılı ve gelişen bir dönemdir ve önceki iki döneme göre çok daha uzun sürer. Pek çok oyuncu bu aşamada kalmayı tercih eder ve/veya bir üst aşamaya geçemez. Bazen bu yüzden bırakmalar olabilir.
IV. AŞAMA: USTALIK (Mastery) (Bilinçsiz, Farkında Olmadan - Yeterli / Conscious - Incompetence)
Bu aşamada kişilerin kafasındaki olması gerekenle hareketlerin sonuçları arasında artık bir fark kalmamıştır. (Michael Jordan'ın basketbol oynaması, Tiger Woods'un golf oynaması, Hagi'nin topa vuruşu, Pat Metheney'in gitar çalışı, bir cam ustasının camı üfleyerek şekil vermesi bu durumu gözünüzün önünde canlandırabilir). Artık uygulama doğal ve düşünülmeden yapılacak kadar kişinin bir parçası olmuştur. Bu III. Seviyedeki çok yoğun ve bilinçli çalışmanın ödülüdür ve herkes kolay kolay bu aşamaya geçemez. Bir bowling oyuncusu için bu artık nereye nasıl atacağının hesabını yapıp approacha çıkmasıyla biten bir seviyedir. Eline topu aldıktan sonra kaslar vücudun istediğini kusursuz bir şekilde yerine getirir. PBA'de veya Avrupa'da üst düzeyde oynayan bowling oyuncularını seyrettiğinizde bu kadar basit bir şekilde bu iş nasıl yapılıyor, sanki atmıyormuş gibi, nasıl top o kadar dönüyor diye düşündüğünüz durumdur bu. Bu seviyede bir bowling oyuncusu doğru yeri ve tempoyu yakalarsa bunu düzenli olarak tekrarlayabilir ve yüksek seriler tamamlayabilir. 300 lerin 800 serilerin sırrı bu seviyelerdedir.
İşte bizler bu son aşamaya gelmek için çalışırız. Televizyon veya videolarda rastladığımız profesyonel oyuncuların topu sürekli istedikleri çıtadan geçirebilmeleri, ufacık bir ayarla sahaya adapte olmaları, topu hep aynı şekilde atıp kalabilmeleri bir tesadüf veya lütuf değildir. Bunlar tamamen çalışma ile kazanılan özelliklerdir.
Dolayısı ile idman/antrenman ciddiye alınması gereken, ihmal edilmeyecek, bowling sporcusunun hayatının bir parçasıdır.
Peki nasıl idman yapılır? (BÖLÜM II >>)
Önder Gürkan,